برق

آمارها نشان می‌دهند در میان ۴۳ کشور جهان در سال ۲۰۲۱، ایران بیشترین شدت مصرف انرژی را داشته و دست‌کم در سه دهه گذشته این روند همواره صعودی بوده است. این واقعیت در کنار آمار عدم توازن میان عرضه و تقاضای گاز در کشور تا سال ۱۴۲۰ و کمبود شدید انرژی، تصویری هولناک برای آینده خلق کرده است. در این نوشته کوتاه این حقایق تکان‌دهنده را مرور و بر لزوم بهره‌وری انرژی تاکید خواهیم کرد.

گزارش حاضر با استناد به برنامه‌های آژانس بین‌المللی انرژی   (IEA) و آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، حکایت از آن دارد که صنعت برق جهان تا سال ۲۰۵۰، سه اولویت استراتژیک را در دستور کار خود قرار داده است. (۱)سهم برق در مصرف نهایی انرژی از ۲۰ درصد فعلی به ۵۰ درصد خواهد رسید. (۲) مصرف انرژی در سال ۲۰۵۰ به کمی کمتر از مصرف فعلی محدود خواهد شد. (۳) سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد برق به ۹۰ درصد خواهد رسید. گزارش پیش‌رو به بررسی چگونگی تحقق این موارد و مسیر پیش‌روی صنعت برق و انرژی ایران در سایه روندهای مورد اشاره می‌پردازد.

میزان تولید منابع انرژی در کشور چقدر است و در دو دهه گذشته چه روندی داشته است؟ تولید بیشتر نفت و گاز صرف چه شده است؟ میزان مصرف برق چگونه خواهد بود؟ آیا تامین برق مورد نیاز با رشد کنونی مصرف برق ممکن است؟ آیا عرضه گاز به نیروگاه‌ها کفاف این حجم تولید را خواهد داد؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها مطالعه این گزارش را از دست ندهید.

۳۶۹ مشترک شرکت‌های برق منطقه‌ای، ۱۷ درصد از برق کشور را مصرف می‌کنند و از دیرباز وصول بهای برق مصرفی ۴۵ تراوات ساعتی این مشترکان، از مهم ترین دغدغه‌های شرکت‌های برق منطقه‌ای بوده است. میزان مطالبات صنعت برق از این مشترکان در سال ۱۳۹۸ چه تغییری کرده است؟ کدام یک از شرکت‌های برق منطقه‌ای بیشترین تأثیر در افزایش یا کاهش مانده مطالبات داشته‌اند؟ در سال‌های گذشته چه اقداماتی برای بهبود وضعیت صورت گرفته و چه پیامدهایی داشته است؟ برای بهبود اوضاع چه باید کرد؟ پاسخ این پرسش‌ها را در این گزارش بخوانید.

با معرفی طرح ذخیره عملیاتی در سال ۱۳۹۳، مدیریت بار در ایران وارد مرحله جدیدی شد و کاهش بار به عنوان نیروگاهی مجازی و جایگزین تولید در ساعت‌های محدود کمبود تولید در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا در تابستان سال ۱۳۹۹ نیز مجموعه اقدام‌هایی با عنوان «برنامه ۰۹۹» و با هدف کاهش بار تابستان اجرا شد که حاصل آن کاهش ۵۶۰۰ مگاوات از اوج بار کشور بوده است. این گزارش به جزئیات این برنامه ودستاوردهای اقتصادی آن می‌پردازد.

گزارش اخیر آژانس بین‌المللی نشان می‌دهد ایران با پرداخت حدود ۷۰ میلیارد دلار یارانه در سال ۲۰۱۸، رتبه نخست را در دنیا داشته که نسبت به سال قبل بیش از ۵۰ درصد رشد را تجربه کرده است. این موضوع در کنار افزایش شدت مصرف انرژی به خوبی نشان می‌دهد کشور جز اجرای برنامه‌های بهبود بهره‌وری گزینه دیگری ندارد. گزارش پیشِ‌رو به بررسی این موارد و همچنین دستاوردهای صنعت برق در زمینه بهره‌وری انرژی می‌پردازد.

در طرح سامانه یکپارچه شاخص‌های استراتژیک (سیمای شرکت‌های برق منطقه‌ای) چه شاخص‌هایی پایش می‌شوند؟ یکی از اصلی‌ترین نقش‌های شرکت توانیر (به عنوان شرکت مادر) در قبال شرکت‌های زیرمجموعه، نظارت و راهبری کلان آن‌ها در راستای تحقق اهدافِ شاخص‌های استراتژیک صنعت برق است. با هدف بازتعریف چنین نقشی در قبالِ شرکت‌های برق منطقه‌ای، مستند پیشِ‌رو بر آن است که با تبیین مکانیزمی ساده و شفاف، چارچوبی را برای پایش عملکرد سیستماتیک فراهم آورد.

هزینه‌های سرمایه‌ای و عمرانی چه سهمی از بودجه عمومی دولت را تشکیل می‌دهند؟ در صنعت برق چه سهمی از بودجه مصوب سرمایه‌ای جذب و در پروژه‌های زیرساختی هزینه شده است؟ در شرایطی که صنعت برق با تأمین به موقع نقدینگی دست به گریبان است، چگونه می‌توان هزینه‌های خرید کالا و تجهیزات را کاهش داد؟ پاسخ این پرسش‌ها به همراه موارد دیگر را در این گزارش بخوانید.

صنعت برق ایران با وجود آن که در سال‌های اخیر در استفاده از فن‌آوری‌های نوین و ارایه خدمات الکترونیک به مشترکان برق پیشرو بوده، نتوانسته است به طور شایسته‌ای از تمامی ظرفیت‌های هوشمندسازی در ارتباط با مشترکانش استفاده نماید و از این منظر نیازمند تحولی بزرگ در مدل کسب‌وکار موجود و در راستای تغییرات محیطی و نفوذ گسترده تلفن‌های هوشمند در اقصا نقاط کشور می‌باشد.

در سال ۲۰۱۶، بیش از ۵۷۰ میلیون تراژول یا ۱۳۶۰ میلیون تن سوخت (معادل نفت خام) برای تأمین انرژی مورد نیاز ساکنان زمین مصرف شده که از این مقدار ۱۳% آن تجدیدپذیر، ۵% هسته‌ای و بقیه از نوع سوخت‌های فسیلی (نفت، زغال سنگ و گاز طبیعی) بوده است. پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا جهان در سال‌های آتی نیز همچنان به مصرف سرسام‌آور انرژی‌های فسیلی ادامه خواهد داد؟ این گزارش به بررسی چشم‌انداز مصرف انرژی و برق در جهان تا سال ۲۰۵۰ می‌پردازد.