استراتژی

آمارها نشان می‌دهند در میان ۴۳ کشور جهان در سال ۲۰۲۱، ایران بیشترین شدت مصرف انرژی را داشته و دست‌کم در سه دهه گذشته این روند همواره صعودی بوده است. این واقعیت در کنار آمار عدم توازن میان عرضه و تقاضای گاز در کشور تا سال ۱۴۲۰ و کمبود شدید انرژی، تصویری هولناک برای آینده خلق کرده است. در این نوشته کوتاه این حقایق تکان‌دهنده را مرور و بر لزوم بهره‌وری انرژی تاکید خواهیم کرد.

بارها در اخبار از بحران اقتصادی کشورها می‌شنویم. از تورم لجام‌گسیخته در ونزوئلا تا بحران اقتصادی یونان که دامنه پیامدهایش تا اتحادیه اروپا نیز کشیده می‌شود. چرا برخی کشورها اقتصادشان دچار آسیب و بحران می‌شود اما پاره‌ای دیگر حتا در بحران‌های جهانی همچون بحران مالی ۲۰۰۷ یا شرایط پاندمی کرونا تاب می‌آورند؟ تفاوت اقتصاد کشورها در چیست که یکی شکننده است و دیگری اقتصادی مقاوم و تاب‌آور در برابر تلاطم‌ها و بحران‌های جهانی دارد؟ پاسخ این پرسش در پیچیدگی اقتصاد است.

۷/۲ درصد از کربن منتشر شده در جهان (معادل ۳/۶ میلیارد تن) ناشی از بخش تولید آهن و فولاد است. این در حالی است که تمام جنگل‌های کره زمین در طول یکسال تنها ۷/۵ میلیارد تن دی‌اکسیدکربن را جذب می‌کنند. به عبارت دیگر صنعت فولاد، به تنهایی به اندازه حدود نیمی از ظرفیت جذب کربن سالیانه جهان، کربن منتشر می‌کند. فولاد را نمی‌توانیم از زندگی بشر حذف کنیم، اما برای ادامه بقا چاره‌ای جز کاهش انتشار کربن نداریم. در این گزارش خلاصه‌ای از روش‌ها و رویکردهای کاهش انتشار کربن در بخش معدن و فولاد را مرور خواهیم کرد و در پایان هم نیم نگاهی به دلیل حرکت به سمت تولید فولاد سبز در ایران خواهیم داشت.

گزارش حاضر با استناد به برنامه‌های آژانس بین‌المللی انرژی   (IEA) و آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، حکایت از آن دارد که صنعت برق جهان تا سال ۲۰۵۰، سه اولویت استراتژیک را در دستور کار خود قرار داده است. (۱)سهم برق در مصرف نهایی انرژی از ۲۰ درصد فعلی به ۵۰ درصد خواهد رسید. (۲) مصرف انرژی در سال ۲۰۵۰ به کمی کمتر از مصرف فعلی محدود خواهد شد. (۳) سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد برق به ۹۰ درصد خواهد رسید. گزارش پیش‌رو به بررسی چگونگی تحقق این موارد و مسیر پیش‌روی صنعت برق و انرژی ایران در سایه روندهای مورد اشاره می‌پردازد.

فولادسازیِ ایران به یُمن دسترسی به یارانه انرژی و ذخایر معدنی در دسترس، در چند سال اخیر رشد و سودآوری چشمگیری را تجربه کرده، اما این روند فزاینده سودآوری با توجه به وضعیت اقتصاد کلان کشور، پایدار نخواهد بود و دست‌کم با در نظر گرفتن تنها یک عامل و آن هم »اصلاح تدریجی و محتوم قیمت حامل‌‌های انرژی« در سال‌های آتی، دچار خدشه خواهد شد. این گزارش با تبیین بی‌پیرایه چالش‌های ۸گانه صنعت فولاد، تلاش می‌کند چراغ راهی برای این مسیر باشد.

میزان تولید منابع انرژی در کشور چقدر است و در دو دهه گذشته چه روندی داشته است؟ تولید بیشتر نفت و گاز صرف چه شده است؟ میزان مصرف برق چگونه خواهد بود؟ آیا تامین برق مورد نیاز با رشد کنونی مصرف برق ممکن است؟ آیا عرضه گاز به نیروگاه‌ها کفاف این حجم تولید را خواهد داد؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها مطالعه این گزارش را از دست ندهید.

۳۶۹ مشترک شرکت‌های برق منطقه‌ای، ۱۷ درصد از برق کشور را مصرف می‌کنند و از دیرباز وصول بهای برق مصرفی ۴۵ تراوات ساعتی این مشترکان، از مهم ترین دغدغه‌های شرکت‌های برق منطقه‌ای بوده است. میزان مطالبات صنعت برق از این مشترکان در سال ۱۳۹۸ چه تغییری کرده است؟ کدام یک از شرکت‌های برق منطقه‌ای بیشترین تأثیر در افزایش یا کاهش مانده مطالبات داشته‌اند؟ در سال‌های گذشته چه اقداماتی برای بهبود وضعیت صورت گرفته و چه پیامدهایی داشته است؟ برای بهبود اوضاع چه باید کرد؟ پاسخ این پرسش‌ها را در این گزارش بخوانید.

با معرفی طرح ذخیره عملیاتی در سال ۱۳۹۳، مدیریت بار در ایران وارد مرحله جدیدی شد و کاهش بار به عنوان نیروگاهی مجازی و جایگزین تولید در ساعت‌های محدود کمبود تولید در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا در تابستان سال ۱۳۹۹ نیز مجموعه اقدام‌هایی با عنوان «برنامه ۰۹۹» و با هدف کاهش بار تابستان اجرا شد که حاصل آن کاهش ۵۶۰۰ مگاوات از اوج بار کشور بوده است. این گزارش به جزئیات این برنامه ودستاوردهای اقتصادی آن می‌پردازد.

گزارش اخیر آژانس بین‌المللی نشان می‌دهد ایران با پرداخت حدود ۷۰ میلیارد دلار یارانه در سال ۲۰۱۸، رتبه نخست را در دنیا داشته که نسبت به سال قبل بیش از ۵۰ درصد رشد را تجربه کرده است. این موضوع در کنار افزایش شدت مصرف انرژی به خوبی نشان می‌دهد کشور جز اجرای برنامه‌های بهبود بهره‌وری گزینه دیگری ندارد. گزارش پیشِ‌رو به بررسی این موارد و همچنین دستاوردهای صنعت برق در زمینه بهره‌وری انرژی می‌پردازد.

در شرایط کنونی و برای غلبه بر همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، بسیاری از شرکت‌ها و مراکز آموزشی از کارکنان خود تقاضای دورکاری کرده‌اند.از آن‌جایی که بسیاری از شرکت‌ها برای این اتفاق آماده نبوده‌اند، در ادامه راهکارهایی آورده شده تا کسب‌وکارها بتوانند بدون تلاش مضاعف، مشارکت و بهره‌وری کارکنان دورکار خود را بهبود دهند.